मोदीसँगको भेटअघि अस्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्रीले 'भारतीय जासुस' को प्रश्नमा के भने?

अस्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बनिजले अस्ट्रेलियामा भारतका लागि जासुसी गरेको आरोपमा एजेन्टहरूलाई निष्कासन गर्न वक्तव्य जारी गरेका छन्।

शनिबार उनले यस्ता विषयमा "निजी रूपमा" छलफल हुने बताए।क्वाड सदस्य राष्ट्रहरूको प्रमुख बैठकमा जानुअघि पत्रकारको प्रश्नको जवाफ दिँदै एन्थोनी अल्बनिजले यस्तो बताएका हुन्। प्रधानमन्त्री मोदीसँगको भेटमा भारतीय नागरिकमाथि जासुसीको मुद्दा उठाउने हो कि भनेर उनलाई सोधिएको थियो।

बैठक विल्मिङ्गटन, डेलावेयरमा हुनेछ। यस कार्यक्रममा अस्ट्रेलिया, भारत, अमेरिका र जापानका राष्ट्रप्रमुखहरूले भाग लिइरहेका छन्। बैठकमा प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी पनि उपस्थित थिए। क्वाड बैठकबाहेक मोदीले अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन, जापानी प्रधानमन्त्री फुमिया किशिदा र अस्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बनिजसँग पनि द्विपक्षीय बैठक गर्नेछन्।

अस्ट्रेलियाका प्रधानमन्त्री एन्थोनी अल्बनिजलाई यस वर्षको अप्रिलमा रिपोर्ट गरिएको मुद्दाको बारेमा सोधिएको थियो।
उनलाई बिहीबार फिलाडेल्फियाका एक पत्रकारले सोधेका थिए कि के उनले मोदीलाई "अष्ट्रेलियाको भूमिमा जासुसी गर्न बन्द गर्न र यसबाट टाढा रहन" आग्रह गर्नेछन्।"
"म के गर्नेछु भने कूटनीतिक रूपमा काम गर्नेछु र यसमा छलफल गर्नेछु", अल्बनिजले भने। यस विषयमा केही गरिने छ भन्नेमा कुनै शङ्का छैन।"

"भारत र अष्ट्रेलियाबिचको सम्बन्ध निकै बलियो छ। हामी व्यापक आर्थिक साझेदारीमा सहमति चाहन्छौँ र त्यसैले हामी प्रधानमन्त्री मोदीसँग छलफल गर्नेछौँ ", उनले भने। दुई देशबिचको आर्थिक सम्बन्ध सुधार हुँदै गएको छ।" "म त्यस्ता मुद्दाहरू व्यक्तिगत रूपमा उठाउँछु, कूटनीतिक च्यानलहरू मार्फत यस तरिकाले छलफल गरिन्छ र म त्यसो गर्न जारी राख्नेछु", उनले भने।"

अहिलेसम्मका रिपोर्टहरूका अनुसार सन् 2020 मा अस्ट्रेलियाले जासुसीको आरोपमा दुई भारतीय नागरिकलाई निष्कासन गरेको थियो। यी दुईमाथि रक्षा परियोजना र विमानस्थलको सुरक्षासम्बन्धी संवेदनशील "गुप्तचर" चोरी गरेको आरोप लगाइएको थियो।

अस्ट्रेलियन र सिड्नी मर्निङ हेराल्डले दुई भारतीय जासुसहरूलाई देशबाट निष्कासन गरिएको रिपोर्ट गरेका थिए। तर, अस्ट्रेलियन ब्रोडकास्टिङ कर्पोरेसन (एबीसी) ले यस सम्बन्धमा कुनै तथ्याङ्क दिएको छैन। यसअघि सन् 2021 मा अस्ट्रेलियन इन्टेलिजेन्स एजेन्सीका प्रमुख माइक बर्गेसले भने कि सन् 2020 मा विदेशी एजेन्टहरू फेला परेका छन् जसले स्थानीय मानिसहरू जस्तै व्यवहार गरिरहेका छन्।

यद्यपि, विदेशी एजेन्टहरू कुन देशबाट आउँदै थिए भनेर उनले निर्दिष्ट गरेनन्। "यो कुनै कारणबिना ध्यान आकर्षित गरेजस्तै हुनेछ", उनले भने।" तर सोही हप्तामा, धेरै अखबारहरूले उनले कुरा गरेका विदेशी एजेन्टहरूको भारतसँग सम्बन्ध रहेको रिपोर्ट गरे।

त्यस समयमा, अस्ट्रेलियाले न त रिपोर्टहरूको पुष्टि गरेको थियो न त अस्वीकार गरेको थियो। तर, सरकारले विदेशी हस्तक्षेपको सामना गर्न तयार रहेको बताएको छ। "मलाई लाग्दैन कि तपाईँले यी कथाहरूमा जानुपर्छ", ट्रेजरी सेक्रेटरी जिम चाल्मर्सले त्यस समयमा एबीसीलाई भने। हामीसँग भारतसँग राम्रो सम्बन्ध छ र यो एक महत्त्वपूर्ण आर्थिक सम्बन्ध हो।"

अस्ट्रेलियन सेक्युरिटी इन्टेलिजेन्स अर्गनाइजेसन (एएसआईओ) का प्रमुख माइक बर्गेसले सन् 2020 मा "जासुसहरूको समूहले वर्तमान र पूर्व राजनीतिज्ञहरू, विदेशी दूतावास र राज्य प्रहरी सेवासँग लक्षित सम्बन्ध" विकास गरेको बताए।
"उनीहरूले देशको आप्रवासी समुदायको निगरानी गरे", उनले भने, "एक सरकारी कर्मचारीलाई प्रमुख विमानस्थलमा सुरक्षा व्यवस्थाको बारेमा सोधपुछ गरे" र "अष्ट्रेलियाको व्यापार सम्बन्धको बारेमा खुफिया जानकारी सङ्कलन गर्न खोजे।""

एएसआईओले आफ्नो अपरेसनलाई विफल पार्नुअघि, उनले संवेदनशील रक्षा प्रविधिको ज्ञान भएका एक अष्ट्रेलियाली नागरिकलाई काममा राखेका थिए, जससँग सरकारी सुरक्षा स्वीकृति थियो। त्यसको केही समयपछि, अस्ट्रेलियाको राष्ट्रिय सुरक्षा एजेन्सी र सरकारी अधिकारीहरूले एबिसीलाई भारतीय गुप्तचर एजेन्सी "जासुसहरूको समूह" का लागि जिम्मेवार रहेको र स्कट मोरिसनको नेतृत्वमा रहेको सरकारले पछि "धेरै भारतीय अधिकारीहरूलाई" निष्कासन गरेको बताए।

सोही हप्ता, वासिङ्टन पोस्टले भारतीय गुप्तचर एजेन्सी, रिसर्च एन्ड एनालिसिस विङ (रअ) का दुई सदस्यहरूलाई अष्ट्रेलियाली गुप्तचर एजेन्सीले गरेको कारबाहीमा निष्कासन गरिएको दाबी गर्दै एउटा समाचार प्रकाशित गऱ्यो। यद्यपि, भारतको विदेश मन्त्रालयले यी आरोपहरूलाई "अनुमानात्मक रिपोर्टहरू" भनेको थियो।

अस्ट्रेलियाबाट दुई भारतीय जासुसहरूको निष्कासनबारे सोधिएको प्रश्नमा विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता रणधीर जयस्वालले भने, "हामी यी रिपोर्टहरूलाई अनुमानमूलक रिपोर्टका रूपमा देख्छौँ। यस्ता रिपोर्टमा हामीले केही भन्नुपर्ने छैन।"गत वर्ष क्यानाडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले सिख नेता हरदीप सिंह निज्जरको हत्याको पछाडि भारतीय सरकारका एजेन्टहरू रहेको आरोप लगाएका थिए।

"क्यानाडाका एजेन्सीहरूले निज्जरको हत्याका लागि भारत सरकार जिम्मेवार रहेको निर्णायक रूपमा निर्धारण गरेका छन्", ट्रुडोले भने। हाम्रो भूमिमा क्यानाडाली नागरिकको हत्याको पछाडि विदेशी सरकार हुनु अस्वीकार्य छ र यो हाम्रो सार्वभौमिकताको उल्लङ्घन हो।''

भारतको विदेश मन्त्रालयले उक्त आरोपलाई अस्वीकार गर्दै "भारत क्यानाडामा भएको कुनै पनि हिंसामा संलग्न छैन" भनी भन्यो।'' त्यसबेलादेखि भारत र क्यानडाबिचको सम्बन्ध तनावपूर्ण छ।

क्यानडाका नागरिक हरदीप सिंह निज्जरको 18 जुन 2023 मा अस्ट्रेलियाको ब्रिटिस कोलम्बियाको गुरुद्वारामुनि गोली हानी हत्या गरिएको थियो। निज्जर क्यानाडाका एकजना प्रमुख सिख नेता थिए र उनले सार्वजनिक रूपमा खालिस्तानलाई समर्थन गरेका थिए। निज्जरलाई भारतले जुलाई 2020 मा 'आतङ्कवादी' घोषणा गरेको थियो।

खालिस्तानको मुद्दालाई लिएर क्यानाडामा विगतमा खालिस्तान समर्थक प्रदर्शनहरू भएका छन्, जसमा भारतले समय-समयमा असन्तुष्टि व्यक्त गरेको छ।