साउदी अरबमा बशर अल-असदको भाषणमा किन छलफल भयाे?

अमेरिकी राष्ट्रपति चुनावमा डोनाल्ड ट्रम्पको जितपछि साउदी अरेबियाको राजधानी रियादमा आयोजित अरब र इस्लामिक देशहरूको सम्मेलनमा धेरै चर्चा भइरहेको छ।

यो सम्मेलनलाई गाजा र लेबनानमा इजरायली सैन्य कारबाही रोक्न ट्रम्पलाई दबाब दिने रणनीतिको रूपमा हेरिएको छ।

तर त्यहाँ अर्को कारण पनि छ। जब सिरियाका राष्ट्रपति बशर अल-असद अरब लिग र इस्लामिक सहयोग संगठनको संयुक्त बैठकमा बोल्न उठे, टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगनले उनको ठाउँमा कुर्सी लिए। मिडिया रिपोर्टका अनुसार सम्मेलनमा सहभागी नेताहरूको समूह फोटो खिचेपछि एर्दोगान र असद एकसाथ उभिएका थिएनन्।

एर्दोगनले संयुक्त बैठकमा आफ्नो प्रतिनिधि आफ्नो कुर्सीमा राखेकोमा स्पष्टीकरण दिएका छन्। अरबी अखबार अशर्क अल-अवसतका अनुसार उनी बैठकबाट उठेनन्। उनले साउदी अरबका युवराज मोहम्मद सलमानलाई भेट्ने कार्यक्रम तय भएको थियो। त्यसैले तिनीहरू जानुपर्ने थियो।

"जब सिरियाका राष्ट्रपति बशर अल-असदले रियादमा इस्लामिक देशहरूको शिखर सम्मेलनमा बोल्न थाले, एर्दोगन उठे र गए", टर्कीका पत्रकार राइप सोयलुले बशर अल-असदको भाषणको क्रममा कुर्सीमा टर्कीका राष्ट्रपतिको प्रतिनिधिको भिडियो क्लिप साझा गर्दै लेखे। भिडियो क्लिपमा उनको ठाउँमा टर्कीका एकजना प्रतिनिधि बसिरहेको देखिन्छ। एर्दोआन र असदबिचको वार्तामा कुनै प्रगति हुन सकेको छैन।"

"एर्दोगन भन्छन् कि उनी असदको विरोध गर्न गएका थिएनन्, उनी जानु पर्यो किनभने उनले साउदी अरबका युवराजसँग कुरा गर्नुपर्यो", रिपेले आफ्नै पोस्टको पुनः पोस्टमा लेखे।" "मसँग अझै पनि असदका लागि आशा छ", एर्दोआनले एनादोलुले भने। हामी अझै पनि एकजुट हुन सक्छौँ। टर्की र सिरियाबिचको सम्बन्ध फेरि पटरीमा आउन सक्छ।"

"हामीले सिरियासँग सम्बन्ध सामान्य बनाउन हात बढाएका छौँ", एर्दोआनले भने। हामी विश्वास गर्छौं कि दुई देशबीचको सम्बन्धको सामान्यीकरणले सिरियामा शान्तिको ढोका खोल्नेछ।"

"हामी सिरियाको अखण्डताका लागि खतरा होइनौं", एर्दोगनले प्रतिबन्धित कुर्दिस्तान वर्कर्स पार्टी र यसको सम्बद्ध सिरियाली कुर्दहरूको समूहलाई उल्लेख गर्दै भने। सामान्यतया आतङ्कवाद, र विशेष गरी PKK, PYD र YPG, सिरियाको अखण्डताका लागि खतरा हो।"

एर्दोगानले मध्यपूर्वमा हालको तनावलाई ध्यानमा राख्दै टर्कीसँगको सम्झौता सिरियाको हितमा हुने बताए।
"हाम्रो छिमेकमा इजरायलको खतरा कुनै काल्पनिक कथा होइन। हामीले यो बिर्सनु हुँदैन कि अस्थिरता तनावका क्षेत्रहरूबाट छिटो फैलिन्छ।"

सिरियामा हालै टर्कीले गरेको आक्रमणबारे के भन्नु छ भनेर एर्दोआनलाई सोधिएको थियो।

टर्की र सिरियाबिचको सम्बन्ध लामो समयदेखि तनावपूर्ण छ।

हालै, एर्दोगान र असद दुवैले टर्की र सिरियाबिचको सम्बन्ध सुधारका लागि काम गर्ने इच्छा व्यक्त गरेका छन्, तर अहिलेसम्म कुनै ठोस परिणाम देखिएको छैन।

तर, साउदी अरेबियाबाट फर्केपछि सिरियासँगको सम्बन्ध सुधारका बारेमा सोधिएको प्रश्नमा उनले राष्ट्रपति असदसँग सम्झौताको उच्च आशा रहेको बताए।

दुई छिमेकी देशबिच दशकौँदेखि चलिरहेको तनाव अन्त्य हुन सक्ने उनको आशा छ।

सिरियाको गृहयुद्धमा असदसँग लडिरहेका विद्रोही समूहहरूलाई समर्थन गर्न थालेपछि टर्कीको सिरियासँग सम्बन्ध तनावपूर्ण भएको छ।

असदले त्यसबेला टर्कीले आफ्नो देशलाई अस्थिर पार्ने षड्यन्त्र गरिरहेको बताएका थिए।

त्यसबेलादेखि, टर्कीले सिरियामा श्रृङ्खलाबद्ध आक्रमणहरू गरेको छ, र यसको सेनाहरू अझै पनि असद विरुद्ध लडिरहेका विद्रोहीहरूले कब्जा गरेको उत्तर-पश्चिमी क्षेत्रमा उपस्थित छन्। सिरियाले यसको निन्दा गरेको छ।

तर हालैका दिनहरूमा टर्कीले सिरियासँग शान्ति पुनर्स्थापना गर्ने प्रयास गरिरहेको देखिन्छ। टर्की सिरियामा कुर्दिश मिलिशिया समूहहरूबाट खतरामा छ। यो कुर्दिस मिलिशिया समूहहरूबाट देशको दक्षिणी सीमालाई सुरक्षित गर्न सिरियासँग एउटा सम्झौतामा पुग्न चाहन्छ।

सिरियाले टर्कीमा कुर्दिश आन्दोलनलाई समर्थन गर्दै आएको छ। यसबाहेक, टर्कीले आफ्नो देशमा आएका सिरियाली शरणार्थीहरूको फिर्तीमा सिरियालाई सहयोग गर्न चाहन्छ। रुस दुवै पक्षको सम्झौताको मुखर समर्थक हो। रुसले सिरियामा असद शासनलाई समर्थन गर्दछ, तर टर्कीसँग राम्रो सम्बन्ध छ।

रुसले दुई देशबिच कूटनीतिक सम्बन्ध पुनर्स्थापित गर्ने प्रयास गरिरहेको छ। सन् 2022 को डिसेम्बरमा मस्कोमा रुस, सिरिया र टर्कीबीच मन्त्रीस्तरीय वार्ता भएको थियो। सन् 2011 पछि दुई देशबिच भएको यो पहिलो मन्त्रीस्तरीय वार्ता हो।

रुसले पनि गत वर्ष सिरियाली र टर्कीका अधिकारीहरूबिचको बैठकमा मध्यस्थता गरेको थियो। तर, त्यसबेलादेखि दुवैबिच कुनै सम्पर्क भएको छैन।

सिरियाका राष्ट्रपति बसर अल-असदले टर्कीले देशको उत्तरबाट आफ्नो सेना फिर्ता लिएमा मात्र टर्कीसँगको सम्बन्ध सामान्य हुने बताएका छन्।

हालैका महिनाहरूमा टर्की र सिरियाबिचको सम्बन्ध सामान्य बनाउने थप प्रयासहरू भएका छन्। रुससँगको सम्बन्ध सामान्य बनाउने प्रयासमा पनि इरान संलग्न छ। तर, यी प्रयासहरूले कुनै परिणाम दिएनन्। एर्दोगानजस्तै असदले पनि वार्ताप्रति सकारात्मक दृष्टिकोण व्यक्त गरेका थिए।

गत गर्मीमा उनले सिरियाको सार्वभौमिकता र अखण्डतालाई सम्मान गरियो भने टर्कीसँग शान्ति पहल सम्भव भएको बताए। यस वर्षको जुलाईमा सिरियाका राष्ट्रपतिले टर्कीले आफ्नो देशबाट आफ्नो सेना फिर्ता लिनुपर्ने बताएका थिए। तर, उनले सम्बन्ध सामान्य बनाउनका लागि यी सर्तहरू प्रस्तुत गरेनन्।

"नोभेम्बरमा, टर्कीका विदेश मन्त्री हाकान फिदाले हुर्रियत अखबारलाई भनेः" "असद शासन अझै सिरियामा विपक्षीहरूसँग सम्झौता गर्न र टर्कीसँग राम्रो सम्बन्ध निर्माण गर्न तयार छैन।" "" जहाँसम्म हामीलाई थाहा छ, असद र उनका सहयोगीहरू त्यस्ता सम्झौताहरू र सीमामा अवस्थाको सामान्यीकरणका लागि तयार छैनन्।"

समाचार एजेन्सी एपीले लेखेको छ कि दुई दिन अघि रियादमा अरब इस्लामिक देशहरू बीचको बैठकमा असद बोल्दा एर्दोगन उपस्थित भएनन्, टर्की र सिरियाबिच तनाव जारी रहेको भनिएको छ।

तर, सिरियासँगको टर्कीको तनावपूर्ण सम्बन्धका कारण आफूले देश छोडेको कुरा एर्दोगानले अस्वीकार गरेका छन्।