बेलायतले विदेशमन्त्रीलाई भारत पठाएर के हासिल गर्न चाहन्छ ?

बेलायती विदेशमन्त्री डेभिड ल्यामी भारत भ्रमणमा छन् ।

लाम्मीले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र विदेशमन्त्री एस जयशंकरलाई भेटेका छन् । ल्याम्मीसँग भेटपछि जयशंकरले भने, ‘दुवै देशले विश्वव्यापी मुद्दामा मिलेर काम गर्नु महत्त्वपूर्ण छ ।

१४ वर्षपछि सत्तामा आएको लेबर पार्टीले केही दिनअघि मात्रै काम सुरु गरेको छ । यस्तो अवस्थामा बेलायती विदेशमन्त्री सरकारमा आएलगत्तै उनको भारत भ्रमण धेरै कारणले महत्वपूर्ण रहेको बताइएको छ ।

२४ जुलाईमा लामी दिल्ली पुग्दा उनको अनुहारमा अलिकति घबराहट देखिन्थ्यो । लेबर पार्टीको सरकारमा भारत र बेलायतबीचको सम्बन्धको उथलपुथलपूर्ण इतिहासका कारण पनि ल्यामीको अनुहारमा डर लाग्न सक्छ। भारतको स्वतन्त्रताको समयमा, प्रधानमन्त्री क्लेमेन्ट एट्लीलाई भारतीय जीवनको मूल्यमा हतारमा विभाजन गर्न अनुमति दिएकोमा आलोचना गरिएको थियो।

एट्ली लेबर पार्टीका थिए। सन् १९४७ मा भारतको विभाजन हुँदा लाखौं मानिस प्रभावित भएका थिए । कति जना विस्थापित हुनुपर्यो । कतिले ज्यान गुमाए । लेबर पार्टीका नेता रोबिन कुकले विदेशमन्त्री हुँदा कश्मीर मुद्दामा भारत र पाकिस्तानबीच मध्यस्थता गर्ने प्रस्ताव राखेर ठूलो विवाद सिर्जना गरेका थिए ।

जम्मू कश्मीरको मुद्दामा जेरेमी कोर्बिन नेतृत्वको सरकारको नीतिलाई लिएर पनि असन्तुष्टि देखियो। बेलायती विदेशमन्त्रीसँग भेट गरेपछि ल्यामीले भने, "भारत र बेलायतले विश्वव्यापी मुद्दा र फोरमहरूमा मिलेर काम गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।" भारत भ्रमणका क्रममा लाम्मीले राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभाल र वाणिज्यमन्त्री पियुष गोयलसँग पनि भेट गर्ने कार्यक्रम छ ।

विशेष कुरा के छ भने आम बजेटपछि व्यस्तताका बाबजुद पनि प्रधानमन्त्री मोदीले ल्यामीसँग भेट गरेका थिए । मोदी प्रायः कुनै पनि देशका विदेशमन्त्रीसँग भेटघाट गर्दैनन्। यो भेटबारे प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सामाजिक सञ्जाल एक्समा लेखेका छन्, ‘बेलायतका विदेशमन्त्री डेभिड ल्यामीलाई भेटेर खुशी लाग्यो। बृहत् रणनीतिक साझेदारीलाई सुदृढ बनाउन प्रधानमन्त्री केयर स्टाररको प्राथमिकताको म प्रशंसा गर्दछु।

लम्मीको यो यात्रामा एक किसिमको सावधानी पनि देखिएको छ । दुई देशबीचको संयुक्त घोषणा पनि परम्पराभन्दा फरक छ । दुवै देश नयाँ प्राविधिक सुरक्षा साझेदारीमा सहमत भएका छन्। पत्रकारहरुसँग कुरा गर्दा लम्मीको भनाइ निकै मापन भएको थियो । उनले भारतलाई 'सुपर पावर' र महत्त्वपूर्ण साझेदारको रूपमा प्रशंसा गरेका छन्।

यो एक बैठक थियो जसको लागि दुवै देश पक्षमा थिए र यसको लागि समय खाली गर्न तयार थिए। यो भ्रमणमा लेबर पार्टीले व्यापारमा विशेष ध्यान दिएको थियो । यदि यो बेलायतको अर्थतन्त्र बढ्न चाहन्छ भने, ब्रिटिश कम्पनीहरूले भारतीय साझेदारहरूसँग बढी व्यापार गर्न आवश्यक छ।

भारतको अर्थतन्त्र यस दशकको अन्त्यसम्ममा विश्वको तेस्रो ठूलो अर्थतन्त्र बन्नेतर्फ अघि बढिरहेको छ । तर तथ्याङ्कले देखाउँछ कि भारत बेलायतको १२औँ ठूलो व्यापारिक साझेदार हो। ल्यामीले भने, "विश्व महाशक्ति भारतसँग हामीले गर्न सक्ने धेरै कुराहरू छन्। भारतसँग हाम्रो लामो इतिहास र धेरै पुरानो सम्बन्ध छ। यो दुवै देशको अर्थतन्त्रका लागि जितको अवस्था हो।"

डेभिड ल्यामीले आगामी महिनाहरूमा नयाँ स्वतन्त्र व्यापार सम्झौता गर्न बेलायतले भारतसँग काम गर्ने बताएका छन्। यो वर्ष दुवै देशमा भएको निर्वाचनका कारण यस विषयमा वार्ता खासै अघि बढ्न सकेको छैन ।