ओलीको कमब्याक, कस्ताे रहला चौथो कार्यकाल?

केपी शर्मा ओली चौथो पटक नेपालको प्रधानमन्त्री बनेका छन् ।

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एकीकृत मार्क्सवादी–लेनिनवादी) अर्थात नेकपा एमालेका अध्यक्ष खड्गप्रसाद (केपी) शर्मा ओली नेपालको नयाँ प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त भएका छन् ।

राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले नेपालको संविधानको धारा ७६ को उपधारा २ बमोजिम आइतबार साँझ ओलीलाई प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त गरेको राष्ट्रपति कार्यालयले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । ओलीले दुई दिनअघि सबैभन्दा ठूलो दल नेपाली कांग्रेसको समर्थनमा बहुमतको दाबी गरेका थिए ।

ओली सन् २०१५ मा १० महिना, २०१८ मा ४० महिना र २०२१ मा तीन महिना गरी साढे चार वर्ष प्रधानमन्त्री बनेका थिए । विभिन्न कार्यकालमा उनका फ्यान र आलोचकहरू छन्। केपी ओलीको उल्लेख हुनासाथ उनका फ्यानहरुका अगाडि मुख्य तस्बिर उभिन्छ, पटकपटक प्रधानमन्त्री बनेर देशको नेतृत्व गर्ने, राष्ट्रवादको समर्थन गर्ने र दुईपटक मिर्गौला प्रत्यारोपण गराए पनि राजनीतिक जीवनमा सक्रिय रहने एक ज्वलन्त नेता।

यसैबीच ओलीका आलोचकहरूले आफू पदमा रहनका लागि हरेक चाल अपनाइरहेको बताउँछन् । ओलीको छवि पनि पार्टी र सरकारमा पूर्ण नियन्त्रण राख्ने नेताको हो । ओली आफ्ना विपक्षीमाथि चर्को व्यंग्य गर्छन् र आफ्नो इच्छाअनुसार राजनीतिक सहमतिलाई अगाडि बढाउँछन् वा बाहिर निस्कन्छन् ।

ओलीले आफूलाई ‘स्मार्ट नेता’को रुपमा प्रस्तुत गरेका छन् । गत वर्ष उनले नेपाली पत्रिका कान्तिपुरमा लेख लेखेका थिए– ‘मैले मनबाट ‘हार’ र ‘अपमान’ हटाएको छु । यस लेखमा ओली लेख्छन्, ‘कहिलेकाहीँ कसैले मलाई ओभरटेक गरे, उहाँको निधनको खुसी मनाउँदै गर्दा म आक्रमण गर्ने तयारीमा छु । यो मानवीय प्रवृत्ति हो । जब म लड्छु, म तुरुन्तै उठ्छु।

२०२२ मा भएको निर्वाचनमा उनको पार्टी संसदको दोस्रो ठूलो दल बनेको थियो तर चुनावी नतिजा आएपछि उनी सरकार गठनको खेलमा अगाडि बढेका थिए । त्यतिबेला प्रचण्डलाई केपी शर्मा ओलीको पार्टीको समर्थन थियो । ओलीले प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री र उनका सांसदहरुलाई मन्त्री बनाए ।

त्यसपछि राजनीतिक घटनाक्रममा तीव्र उतारचढाव देखियो । प्रचण्डको पार्टी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) ले नेपाली कांग्रेसका नेता रामचन्द्र पौडेललाई राष्ट्रपति पदका लागि समर्थन गरेपछि एमाले–माओवादी गठबन्धन टुटेको थियो । आखिर कांग्रेसको समर्थनमा केपी ओली अहिले प्रधानमन्त्री बनेका छन् । तर, कांग्रेस–एमाले गठबन्धन कहिलेसम्म टिक्ने भन्नेमा प्रचण्ड आफैंले शंका व्यक्त गरेका छन् ।

विश्वासको मतको सामना गर्ने क्रममा शुक्रबार संसदमा सम्बोधन गर्दै प्रचण्डले ओलीको आलोचना गर्दै भने, ‘कृपया संसद् खारेज नगर्नुहोस् । यो व्यंग्यको उद्देश्य ओलीलाई दुई पटक संसद विघटन गर्ने उनको सिफारिसको स्मरण गराउनु थियो । राजनीतिक विश्लेषक हरि शर्मा भन्छन्, ‘ओली साहसी र साहसी दुवै छन् । दुस्साहस नगरी दुईपटक संसद विघटन कसरी हुन्छ ?

ओलीले पहिलो पटक प्रतिनिधिसभा विघटन गर्न सिफारिस गर्दा उनी प्रधानमन्त्री र एमाले नेतृ विद्या भण्डारी राष्ट्रपति थिइन् । २०२० मंसिरमा प्रतिनिधिसभा विघटन गर्न सिफारिस गरेपछि तत्कालीन राष्ट्रपति विद्या भण्डारीले पनि अनुमोदन गरेकी थिइन् । यस कदमविरुद्ध विपक्षी दलले सर्वोच्च अदालतमा निवेदन दिएका छन् । सर्वोच्च अदालतले विघटन गर्ने निर्णय असंवैधानिक भएको ठहर गरेको छ ।

२०२१ सालमा ओलीले फेरि एकपटक प्रतिनिधिसभा विघटन गर्न सिफारिस गरेका थिए । फेरि पनि दलहरु सर्वोच्चमा रिट दायर गर्न पुगेका छन् । ओलीको कारबाहीलाई अदालतमा फेरि गलत मानिएको छ । यसैबीचमा विवाद बढ्दै गएपछि उनको पार्टीका वरिष्ठ नेता झलनाथ खनाल, माधवकुमार नेपाललगायत २१ सांसदले पार्टी छाडेका छन् ।

एमाले र माओवादीबीच पनि एक्कासी दरार भयो । यसपछि नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) तीन भागमा विभाजित भयो, जसमा ओली नेतृत्वको एमाले एकातर्फ, एकीकृत समाजवादी अर्कोतर्फ र माओवादी तेस्रो पक्षमा थिए ।

ओलीको पार्टी नेकपा एमालेको आधिकारिक वेबसाइटमा झण्डै ३६०० शब्दमा ओलीको परिचय दिइएको छ । कम्युनिष्ट शासन स्थापना गर्न लाग्दा उनले जीवनको १४ वर्ष जेल जीवन बिताउनुपर्‍यो भन्ने कुरा गर्वका साथ सुनाइएको छ । उहाँलाई क्रान्तिकारी र समाजवादी नेताको रूपमा वर्णन गरिएको छ।

तर उनको क्रान्तिकारी र समाजवादी छविलाई असर गर्ने केही कथाहरू पनि छन्। यस्तै एउटा कथा नेपालको आठराईमा हेलिकप्टरबाट केक ल्याउनेको हो । ओलीको जन्मदिन मनाउन आफ्नो जन्मस्थल तेह्रथुम आठराई नजिकै निजी खर्चमा चार लाख रुपैयाँ खर्चेर हेलिप्याड निर्माण गरिएको सो समयको समाचारमा उल्लेख छ ।

ओलीलाई सुरक्षाकर्मीले घेरेको र सर्वसाधारणलाई भेट्न नदिएको भन्दै आलोचना समेत भएको थियो । केपी ओली ७२ वर्षअघि नेपालको पूर्वी जिल्ला तेह्रथुममा मोहनप्रसाद ओली र मधुमाया ओलीको घरमा जन्मिएका थिए । उनी दस वर्षको हुँदा उनको परिवार नेपालको झापा जिल्लामा बस्न गयो।

नेपालको परराष्ट्र मन्त्रालयको वेबसाइटका अनुसार उनी १४ वर्षको उमेरमा राजनीतिमा प्रवेश गरेका थिए । उनी सन् १९७० मा नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) मा प्रवेश गरेका थिए । उनी सन् १९७३ मा गिरफ्तार भएर १४ वर्ष जेल बसेका थिए । सन् १९८७ मा जेलबाट रिहा भई नेकपा (माले)को कमिटी सदस्य बने ।

सन् १९९१ मा झापा–६ बाट चुनाव जितेर उनी संसदमा पुगेका थिए । उहाँ सन् १९९४ मा पुनः निर्वाचित हुनुभयो । प्रधानमन्त्री जीपी कोइरालाको नेतृत्वमा रहेको अन्तरिम सरकारमा उनी सन् २००६ अप्रिलदेखि मार्च २००७ सम्म उपप्रधानमन्त्री थिए।

अक्टोबर ११, २०१५ मा उनी पहिलो पटक देशको प्रधानमन्त्री निर्वाचित भए।