अवैध मदिरा विषमा परिणत भएर घातक बन्दै

गत हप्ता भारतको दक्षिणी राज्य तमिलनाडुको विषाक्त मदिरा सेवनबाट बिरामी परेका २१९ जनालाई अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो । तीमध्ये सत्य र मुरुगन पनि थिए।

सत्या सानै छिन् र अहिले विषालु मदिराको असरबाट बिस्तारै निको भईरहेको छ । सत्य भन्छन्, ‘त्यस दिन मसँग रक्सी पिउने अधिकांशको मृत्यु भयो । म पनि बाँच्न सक्दिनँ भन्ने लाग्यो ।”

मुरुगनले सोही कन्साइनमेन्टबाट मदिरा लिएका थिए । उपचारका क्रममा उनको ज्यान जोगियो । मुरुगन भन्छन्, “डाक्टरहरूले मलाई मर्नबाट बचाए। म बाँच्छु भन्ने सोचेको थिइनँ । रक्सी पिएपछि म बेहोस भएँ र मृत्युजस्तो देखिन्थे । सत्य भन्छन्, ‘अवैध रक्सी पिएर धेरैको ज्यान गएको भए पनि उनको ज्यान जोगियो, यो भाग्यको कुरा हो ।

यस दुर्घटनामा कम्तीमा ५७ जनाको मृत्यु भएको छ । विषाक्त रक्सी पिए पनि धेरै बाँचेकाहरू तमिलनाडुको कल्लाकुरुची जिल्लाको अस्पतालमा भर्ना छन्। भारतका धेरै राज्यमा विषाक्त मदिरा सेवनका कारण मृत्यु हुने यस्ता घटना भइरहेका छन् । करिब आठ वर्षअघि बिहारमा पूर्ण निषेधाज्ञा लागू गरिएको थियो। त्यसपछि राज्यमा अवैध मदिरा सेवनबाट धेरै पटक मानिसको मृत्यु भइसकेको छ ।

यस्ता घटना विश्वका अन्य देशमा पनि भइरहेका छन् । रसियाको राष्ट्रिय उपभोक्ता अधिकार संघका अनुसार हरेक वर्ष देशमा करिब ९०० जनाको विषालु मदिरा सेवनका कारण मृत्यु हुने गरेको छ । इरानमा पनि सन् २०२० मा विषाक्त मदिरा सेवनका कारण ४४ जनाको मृत्यु भएको खबर आएको थियो ।

त्यस्तै, सन् २०१८ मा घरेलु मदिरा सेवनबाट इन्डोनेसियामा ४५ जनाको मृत्यु भएको थियो । विषाक्त मदिरा विश्वभरको ठूलो समस्या हो । विषाक्त मदिराका कारण हुने मृत्युको अधिकांश घटनामा मिथानोल वा मिथाइल अल्कोहल समावेश हुन्छ। यो एक विषालु रसायन हो, जुन अवैध रक्सीमा पाइन्छ।

स्थानीय वा घरेलु रक्सी उत्पादन गर्दा मिथेन रासायनिक प्रतिक्रिया मार्फत उत्पादन गरिन्छ। रक्सी बनाउने क्रममा मिथानोलको मात्रा अझ बढ्छ। रक्सी उत्पादन गर्नेहरूले व्यावसायिक रूपमा यसको मात्रालाई सुरक्षित स्तरमा घटाउँछन् ताकि यो मानिसहरूको लागि घातक नहोस्।

तर रक्सी तस्करहरूले प्रायः अवैध रक्सीलाई औद्योगिक मिथेनोलमा मिसाउँछन्, जुन पेन्ट र वार्निस जस्ता पदार्थहरूमा पाइन्छ। सस्तो र घरेलु मदिरालाई थप मादक बनाउन यस्तो गरिएको हो । यस विषाक्त रसायनको थोरै मात्राले पनि मानिसलाई अन्धो बनाउन सक्छ, यसले कलेजोमा क्षति र मृत्यु पनि निम्त्याउन सक्छ।

MPI अर्थात् मिथेन पोइजनिङ इनिसिएटिभका अनुसार सन् २०२३ मा विश्वभर मिथेनोलसँग सम्बन्धित ६० वटा दुर्घटना भएका छन् । MPI ओस्लो विश्वविद्यालय र मेडिसिन सन्स फ्रन्टियर्स अर्थात् MSF द्वारा स्थापित गरिएको हो। यसका अनुसार मिथानोल विषाक्ततासँग सम्बन्धित अधिकांश घटना एसियाली देशहरूमा हुने गरेको छ।