इरानले इजरायलमा मिसाइल आक्रमण गरेपछि मध्यपूर्वमा तनाव: कसको कति शक्ति ?

१३ अप्रिलको राती इरानले इजरायलमा मिसाइल आक्रमण गरेपछि मध्यपूर्वमा तनावको जोखिम थप बढेको छ ।

इरानको आक्रमणले इजरायललाई कुनै ठूलो क्षति पुर्‍याएको छैन तर इरानले प्रहार गरेको ३०० भन्दा बढी मिसाइलले दुर्गम स्थानबाट आक्रमण गर्ने क्षमतालाई उजागर गरेको छ ।

इजरायलले गाजामा युद्ध लडिरहेको छ। यसले लेबनानको सीमा पारबाट हिजबुल्लाहको आक्रमणको पनि सामना गरिरहेको छ। त्यसैले यो हमलाका कारण अवस्था थप गम्भीर बनेको छ । इजरायलका सेना प्रमुख लेफ्टिनेन्ट कर्नल हार्जेईले शनिबारको आक्रमणको जवाफ आफ्नो देशले दिने बताए तर विस्तृत विवरण भने दिएनन्।

यसैबीच इरानका उपविदेशमन्त्री अली बगेरी कानीले इरानी आक्रमणको जवाफ केही घण्टामा नभई सेकेन्डमा दिइने बताएका छन् । यी देशहरूले आफ्ना केही सैन्य क्षमताहरू गोप्य राखेका हुन सक्छन्। इन्टरनेशनल इन्स्टिच्युट फर स्ट्राटेजिक स्टडीजले दुई देशका हतियार, मिसाइल र आक्रमण बलको तुलना गरेको छ ।

यसका लागि धेरै प्रकारका आधिकारिक र सार्वजनिक स्रोतहरू प्रयोग गरिएको छ। स्टकहोम इन्टरनेशनल पिस रिसर्च इन्स्टिच्युट जस्ता केही अन्य संस्थाहरूले पनि देशहरूको सैन्य क्षमताको मूल्याङ्कन गर्छन्। तर आफ्नो सैन्य क्षमताको तथ्याङ्क सार्वजनिक नगर्ने देशहरूको सही मूल्याङ्कन गर्न गाह्रो छ।

यद्यपि, पीस रिसर्च इन्स्टिच्युट ओस्लोका निकोलस मार्स भन्छन् कि सैन्य क्षमताको मूल्याङ्कन गर्ने सन्दर्भमा आईआईएसएसलाई बेन्चमार्क मानिन्छ। आईआईएसएसका अनुसार इजरायलको रक्षा बजेट इरानको भन्दा सात गुणा बढी छ। यसले कुनै पनि सम्भावित द्वन्द्वमा बलियो माथिल्लो हात रहेको देखिन्छ।

आईआईएसएसका अनुसार २०२२ र २०२३ मा इरानको रक्षा बजेट ७.४ बिलियन डलर थियो। जहाँ इजरायलको रक्षा बजेट करिब १९ अर्ब डलर छ । जीडीपीको तुलनामा इजरायलको रक्षा बजेट इरानको भन्दा दोब्बर छ।

आईआईएसएस डाटाका अनुसार इजरायलसँग आक्रमणका लागि ३४० फाइटर प्लेनहरू तयार छन्। यससँगै इजरायल सटीक आक्रमण गर्न बलियो स्थितिमा छ। इजरायलसँग लामो दूरीमा आक्रमण गर्न सक्ने F-15 विमान छ। इजरायलसँग पनि राडारलाई चकित पार्न सक्ने स्टेल्थ F-35 लडाकु विमानहरू छन्। यसमा द्रुत आक्रमण हेलिकप्टर पनि छ।

आईआईएसएसले इरानसँग ३२० लडाकु विमान रहेको अनुमान गरेको छ । योसँग 1960s बाट F-4s, F-5s र F-14s (1986 फिल्म टप गन द्वारा प्रसिद्ध) सहित लडाकु विमानहरू पनि छन्। तर PRIO का निकोलस मार्स भन्छन् कि यी पुराना विमानहरू कति उडान गर्न योग्य छन् भन्ने स्पष्ट छैन। किनभने तिनीहरूको मर्मत पार्टपुर्जा पाउन धेरै गाह्रो हुनेछ।

इजरायल इरानबाट २१ सय किलोमिटरको दुरीमा छ । डिफेन्स आईका सम्पादक टिम रिप्लेले भने कि यदि इजरायलले इरानमाथि हमला गर्ने हो भने क्षेप्यास्त्रको सहारा लिनुपर्छ। इरानको मिसाइल कार्यक्रमलाई मध्यपूर्वमा सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा विविध मिसाइल परियोजना मानिन्छ।

अमेरिकी केन्द्रीय कमाण्डका जनरल केनेथ म्याकेन्जीले २०२२ मा इरानसँग ३००० भन्दा बढी ब्यालिस्टिक मिसाइल रहेको बताएका थिए । CSIS मिसाइल डिफेन्स प्रोजेक्टका अनुसार इजरायलले धेरै देशहरूमा मिसाइलहरू पनि निर्यात गर्दछ।