पुटिनले ट्रम्पका लागि जे भने त्यसको अर्थ के हो, प्रधानमन्त्री मोदीमा यसको के प्रभाव पर्नेछ?

जब अमेरिका हाँस्छ, संसार चिसो हुन्छ।यो रेखा प्रायः संसारभरि अमेरिकाको प्रभावलाई रेखाङ्कित गर्ने भनिन्छ। यस्तो अवस्थामा जब अमेरिकामा चुनाव हुन्छ, सबैभन्दा शक्तिशाली देशको कमान्डमा को आउँछ र उसको के अवस्था हुन्छ भनेर सारा विश्वले हेर्छ।

डोनाल्ड ट्रम्प दोस्रो पटक अमेरिकाको राष्ट्रपति बन्न पुगे र उनको विजय विश्वभर सम्भावना र डरको ऐनामा देखिएको छ।

अमेरिकी मिडिया आउटलेट ब्लूमबर्गले एउटा कथा गरेको छ कि ट्रम्पको आगमनसँगै धेरै विश्व नेताहरूले विजेता जस्तो महसुस गर्नेछन्। 

प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी, रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन, रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन, इटालीकी प्रधानमन्त्री जोर्जिया मेलोनी, टर्कीका राष्ट्रपति रेसेप तायिप एर्डोगन, उत्तर कोरियाली नेता किम जोङ-उन, हङ्गेरीका प्रधानमन्त्री भिक्टर ओरबान र साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानले अवार्ड जितेका छन्।

रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले बिहीबार डोनाल्ड ट्रम्पलाई बधाई दिएका छन्। अमेरिकी निर्वाचनमा पुटिनको यो पहिलो टिप्पणी थियो। जुलाईमा चुनावी अभियानको क्रममा घातक हमला भएपछि पुटिनले ट्रम्पको साहसको प्रशंसा गरे।

"आक्रमण हुँदा ट्रम्पको व्यवहारबाट म धेरै प्रभावित भएँ", पुटिनले सोचीको कालो सागर रिसोर्टमा अन्तर्राष्ट्रिय फोरमलाई भने। ट्रम्प एक साहसीको रूपमा देखा परे। आक्रमणपछि ट्रम्पले आफूलाई सही मार्गमा राखेका थिए। यदि ट्रम्पले रुससँगको सम्बन्ध पुनर्स्थापना गर्ने र युक्रेन सङ्कट अन्त्य गर्न सहयोग गर्ने कुरा गरिरहेका छन् भने, मलाई लाग्छ यो ध्यान दिन लायक छ।"

ट्रम्पको पुनरागमन पुटिनका लागि एउटा अवसर जस्तै भएको बताइएको छ। पुटिनले पश्चिममा विभाजनको फाइदा उठाउनेछन् र युक्रेनको मामलामा फाइदा लिनेछन्।

ट्रम्प उत्तर एटलान्टिक सन्धि सङ्गठन (नेटो) का मुखर आलोचक हुन्। ट्रम्पले नेटोलाई अमेरिकाका लागि आर्थिक बोझका रूपमा हेरेका छन्।

अर्कातिर, पुटिन नाटोसँग पनि रिसाएका छन्। युक्रेनमा रुसले गरेको आक्रमणको एउटा कारण युक्रेन नाटोमा सामेल हुने तयारी गरिरहेको थियो। पुटिन नेटोलाई रुसका छिमेकीहरूमा विस्तार गर्न चाहँदैनन्।

ट्रम्पले अमेरिका फर्स्ट नीतिको वकालत गर्छन् र उनले रुससँगको युक्रेनको युद्धलाई आर्थिक सहयोग गर्ने कि नगर्ने भन्ने शङ्का छ। तर, ट्रम्पको अस्थिर सोचलाई लिएर पनि धेरै मानिस चिन्तित छन्।

"पुटिनलाई सम्झौता गर्न बाध्य पार्न ट्रम्पले छोटो अवधिका लागि युद्ध बढाउन सक्छन् भनेर रसियाका धेरैजना चिन्तित छन्", ब्लूमबर्गले लेखे। तर यसले विनाशकारी परिणामहरू निम्त्याउन सक्छ किनकि आणविक टकरावको जोखिम बढ्नेछ।"

यदि ट्रम्प र पुटिनबिचको सम्बन्ध सुधार भयो भने यो भारतका लागि पनि राम्रो हुनेछ। अमेरिका र रुस घनिष्ठ मित्र हुन्। बाइडन प्रशासनबाट भारतले रुसबाट तेल आयात नबढ्याउन र रुसविरुद्ध पश्चिमको प्रतिबन्धमा सामेल हुन दबाब आएको थियो। अमेरिका पनि रुससँग भारतको रक्षा सम्बन्ध सीमित होस् भन्ने चाहन्छ।

तर ट्रम्पको आगमनपछि यस्तो दबाब समाप्त हुने भनिएको छ। रसियाका लागि भारतका पूर्व राजदूत तथा भारतका पूर्व विदेश सचिव कन्वल सिबल विश्वास गर्छन् कि ट्रम्प पुटिनका बारेमा बाइडनले जस्तो सोच्दैनन्, तर यो राष्ट्रपतिको सोच मात्र होइन।

"म यो पनि विश्वास गर्दछु कि रुसको सम्बन्धमा भारतलाई बाइडेन प्रशासनले जस्तै ट्रम्पद्वारा दबाब दिइने छैन", सिबलले बीबीसी हिन्दीलाई भने। तर ट्रम्पको आगमनपछि पनि रुसमाथि लगाइएको पश्चिमको प्रतिबन्ध सजिलै हटाइने छैन। यस्तो अवस्थामा भारतका लागि भुक्तानीको कठिनाइ जारी रहनेछ।"

जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयको सेन्टर फर रसियन एन्ड सेन्ट्रल एसियन स्टडीजका प्राध्यापक सञ्जय कुमार पाण्डेले पनि ट्रम्पको भ्रमणलाई रुस-भारत सम्बन्धका सन्दर्भमा सकारात्मक रूपमा हेर्न सकिने विश्वास गरेका छन्।

"तर यसको विपरीतमा सोच्नुहोस्, यदि ट्रम्प पनि पुटिनमाथि कडा भए र भारतले प्रतिबन्धहरू स्वीकार गर्नुपर्ने निर्णय गऱ्यो भने के हुन्छ? मलाई लाग्छ यस्तो अवस्थामा यो भारतका लागि अलि असहज हुनेछ। ट्रम्प सोचको स्तरमा अस्थिर र अप्रत्याशित छन्। यस्तो अवस्थामा, त्यहाँ सम्भावना र डर दुवै छन्।"

युक्रेनमा भएको युद्धपछि रुससँगको सम्बन्ध सीमित गर्न भारतमाथि दबाब बढेको छ। ट्रम्पले युद्ध अन्त्य गर्ने कुरा गरिरहेका छन्। यदि यस्तो भयो भने भारतमाथि रुसमाथि अमेरिकाको दबाब कम हुनेछ।

तर के ट्रम्पले युक्रेन र रुसको युद्ध अन्त्य गर्न सक्छन्?

"ट्रम्पले भने कि यदि उनी राष्ट्रपति हुन्थे भने युद्ध सुरु हुने थिएन। यो सम्भव छ कि ट्रम्पले यसलाई सुरु हुन दिँदैनन्। तर अब ट्रम्पले पुटिनलाई युद्ध रोक्न कसरी मनाउँछन्? ट्रम्पले कुनै कारण भने दिएका छैनन्। पुटिन अब युक्रेनको त्यो भाग चाहन्छन् जुन उनले फेब्रुअरी 2022 पछि नियन्त्रणमा लिएका छन्, युक्रेनलाई दिन चाहँदैनन्।"

"यसबाहेक, पुटिन युक्रेनले आफ्नो संविधानमा कहिल्यै नेटोमा सामेल नहुने प्रावधान राख्न चाहन्छन्", सिबलले भने। युक्रेनको सेना सीमित हुनुपर्छ र नेटोले आफ्नो छिमेकमा विस्तार गर्नु हुँदैन। मलाई लाग्दैन कि ट्रम्पले यी मागहरू स्वीकार गर्नेछन्।"

"यो ट्रम्पको बारेमा मात्र होइन। नेटोको संविधानले यसको ढोका नयाँ सदस्यहरूका लागि खुला रहेको बताएको छ। ट्रम्पको इच्छाले मात्र नेटोका नियमहरू परिवर्तन गर्दैन। युक्रेनको संविधानमा के लेखिएको छ भनेर ट्रम्पले निर्देशन दिन सक्दैनन्। रिपब्लिकनहरू यसका लागि तयार छैनन्। अमेरिकाले कङ्ग्रेसमार्फत युक्रेनलाई अर्बौं डलर प्रदान गरेको छ, र यसलाई रिपब्लिकन पार्टीले समर्थन गरेको थियो।"

प्रोफेसर सञ्जय पाण्डे पनि के मान्छन् भने अहिले कुराहरू अझ जटिल भएका छन्।

फेब्रुअरी 2022 मा भएको आक्रमणअघि रुस युक्रेनलाई नेटोबाट बाहिर राख्न र रुसको छिमेकमा विस्तार नगर्न तयार थियो, प्रोफेसर पाण्डे भन्छन्। अब रुसले फेब्रुअरी 2022 देखि युक्रेनमा कब्जा गरेको सबै जमिन मुश्किलले त्यागेको छ।"

ट्रम्पले आफ्नो चुनावी अभियानमा नेटोका सदस्यहरूले आफ्नो जीडीपीको दुई प्रतिशत रक्षामा खर्च नगरेसम्म सन्धिको दायित्वबाट आफ्नो रक्षा नगर्ने कुरा स्पष्ट पारेका थिए। तर यस वर्ष, नेटो सदस्यहरूको दुई तिहाई मात्र दुई प्रतिशत सीमामा पुग्न सक्षम हुनेछ।